Nhân lễ Thánh I-Nhã, Linh mục Arturo Sosa, Bề trên Tổng quyền Dòng Tên nói về nhiệm vụ của Dòng trong một thế giới bị chấn động bởi đại dịch
“Trong sứ vụ, chúng tôi cũng trải qua các thử thách tương tự như mọi người. Và nhất là chúng tôi chịu các hệ quả xã hội của dịch bệnh này. Tôi muốn tập trung vào điểm này, vì trên thực tế, rõ ràng dịch bệnh là vấn đề sức khỏe và chúng ta có thể được khắc phục, nhưng hậu quả xã hội, kinh tế và chính trị thực sự phải được xem xét rất nghiêm trọng. Đầu tiên, chúng tôi cố gắng hiểu làm cách nào để chúng tôi có thể phục vụ những người cần nhất trong bối cảnh này. Chúng tôi có nhiều kinh nghiệm. Tôi nhớ lại những gì Dòng Tên đã làm ở Ấn Độ, ở Nam Á. Tất cả các tỉnh dòng đều quan tâm đến làm sao thực phẩm và thuốc men được phân phối đến cho những người đang thiếu thốn.
Khi đó chúng tôi nhận ra, chúng ta không thể chăm sóc mình nếu chúng ta không chăm sóc người khác và ngược lại. Từ nhiều kinh nghiệm tháp tùng, cả về phân định cá nhân lẫn xã hội đã được thực hiện – và tất nhiên, đây không phải là dâng thánh lễ trên mạng, nhưng là sự có mặt trong đời sống với tất cả phương tiện mà chúng tôi có trong tay hiện nay. Đây là một kinh nghiệm rất phức tạp và phong phú, xứng đáng được đánh giá theo thời gian. Chúng tôi đã chọn bốn công việc tông đồ được Đức Phanxicô chấp thuận và điều này buộc chúng tôi ở trọng tâm những gì cần phải làm trong bối cảnh đại dịch: để thấy Chúa có thể hướng dẫn cho chúng ta cách để đi, để biến đổi cấu trúc xã hội rõ ràng là bất công, chăm lo đến tạo vật và lắng nghe các người trẻ tuổi, các hạt giống hy vọng cho tương lai.
Như thế đại dịch có phải là cơ hội để suy nghĩ lại về các lựa chọn chính trị ở một số vùng trên thế giới không?
Ở tất cả mọi nơi trên thế giới. Tôi thường nói, một trong các nạn nhân của đại dịch có thể là chế độ dân chủ, nếu chúng ta không quan tâm đến điều kiện chính trị của mình. Chẳng hạn bây giờ, đi theo con đường độc đoán là cám dỗ lớn của nhiều chính phủ, cả các chính phủ được cho là chính phủ dân chủ. Dòng Tên như quý vị biết, chúng tôi dấn thân lo cho người di cư. Một số quốc gia đã khai thác đại dịch này để sửa đổi chính sách di cư của họ theo hướng hạn chế việc quá cảnh hoặc tiếp nhận người di cư, đó là một sai lầm lớn khi cho rằng chúng tôi muốn làm cho thế giới trở nên huynh đệ và công bằng hơn.
Trong lúc này, thêm một lần nữa, phân biệt đối xử với người di cư sẽ là mối nguy hiểm lớn và là dấu hiệu của một thế giới mà chúng ta không muốn. Trong vấn đề này, luôn có nhiều công ty lợi dụng để sa thải công nhân, giảm lương, không trả những gì họ nợ, hoặc bớt trợ cấp sức khỏe cộng đồng… Tóm lại, đại dịch là cơ hội để chúng ta đi tới hoặc đi lui. Là Giáo hội công giáo, là những người chiến đấu cho công lý và hòa bình để xây dựng một xã hội dân chủ và chào đón hơn, chúng ta phải rất ý thức điều này.
Đâu là tiêu chuẩn chủ yếu mà Thánh I-Nhã Loyola gợi ý để chúng ta đi theo, nhằm mang điều tốt đẹp nhất cho thế giới trong lúc này?
Một điều chắc chắn, gần gũi với người nghèo là tiêu chuẩn quan trọng nhất. Nếu chúng ta không thể nhìn sát vào thế giới để chia sẻ cái nhìn của người nghèo, đó là cái nhìn của Chúa Giêsu trên Thập giá, thì chúng ta đã nhầm khi đưa ra quyết định. Đây là một tiêu chuẩn rất rõ ràng. Nếu người nghèo không được chăm sóc, không có việc làm thì thế giới không tốt. Tiếp đó, một tiêu chuẩn cho thời buổi này là lo cho căn nhà chung. Nếu trái đất đau khổ, chúng ta không thể sống ở đó.
Cha suy nghĩ gì về Châu Mỹ La Tinh, miền đất quê hương của cha, nơi bây giờ virus lây lan nguy hiểm?
Tôi đau lòng vô cùng khi thấy đại dịch chưa dừng lại. Tôi rất lo vì không có cấu trúc xã hội hay chính trị nào thật sự có thể đối diện với tình trạng khẩn cấp này. Tôi thực sự muốn nhân cơ hội này để xem các thay đổi nào có thể mang lại cho các cấu trúc này để đảm bảo một tương lai tốt hơn cho tất cả người Mỹ Latinh.
Từ quan điểm tổng quát hơn, đâu là các hòn đá tảng khẩn cấp nhất của linh đạo I-Nhã trong Dòng ngày nay?
Trọng tâm kinh nghiệm của thánh I-Nhã và cũng là linh đạo I-Nhã là cuộc gặp gỡ cá nhân và sâu đậm với Chúa Giêsu Kitô, Đấng Phục sinh bị đóng đinh, dẫn đến mối thân tình với Chúa mà chúng tôi có thể tìm thấy Ngài trong mọi thứ và mọi lúc. Chính xác vì lý do này, cuộc gặp gỡ với Chúa Giêsu Kitô trở nên kinh nghiệm khai phóng, bởi vì chúng ta có được tự do nội tâm này là điều kiện để được Thần Khí hướng dẫn, nghĩa là trọn vẹn sẵn sàng chỉ làm những gì Chúa muốn, không bám dính với người nào, với nơi nào, với thể chế nào.
Kết quả của cuộc gặp gỡ này là sự thân tình với Chúa, cho phép chúng ta có một cuộc sống cầu nguyện và phục vụ thực sự, và sự việc được tự do, có nghĩa là sẵn sàng làm tất cả những gì cần phải làm. Bài tập Linh thao có lẽ là một trong các đặc điểm ít được biết đến của linh đạo I-Nhã, đó là cách cảm tạ Chúa vì sự thể hiện của Ngài trong lịch sử, đã thành công khi được Thần Khí hướng dẫn, trọn vẹn chú tâm vào sự hướng dẫn này, một đòi hỏi của đời sống dựa trên phân định trong sứ vụ.
Cha muốn nói đến đến phút hồi tâm…
Chính xác, đây là việc xem xét lương tâm mà Thánh I-Nhã khuyên nên làm ít nhất hai lần một ngày, nhưng phải làm ở các giây phút đặc biệt trong ngày. Mối liên kết giữa cuộc sống bình thường và đời sống tinh thần không được ngưng. Chúng ta không thể tách rời đời sống tinh thần khỏi công việc, mọi thứ đi cùng với nhau, nếu không thì nó không hoạt động. Tôi đã đấu tranh trong nhiều năm để tìm một từ để mang lại sự sống và sứ mệnh đến gần nhau. Đây không phải là hai điều có thể tách rời.
Liên quan đến sự hợp tác giữa giáo dân và Dòng Tên, đâu là các bối cảnh của ngày nay?
Chúng ta nhớ Thánh I-Nhã viết các Bài tập Linh thao khi ngài là giáo dân và kinh nghiệm của các bài tập này là kinh nghiệm giáo dân. Khi đó ngài chưa là linh mục. Ngài là linh mục sau này khi ngài thấy đây là cách tốt nhất để phục vụ Giáo hội lúc bấy giờ. Đối với ngài, toàn kinh nghiệm trở lại là làm sao tìm ra một phương pháp, một phương pháp do giáo dân làm ra, và chia sẻ ban đầu là với giáo dân.
Với tôi, thật là một niềm vui to lớn ngày hôm nay khi thấy linh đạo Thánh I-Nhã phát triển trong dân Chúa và cách nào đã có rất nhiều người có khả năng đồng hành với người khác trên con đường này. Chúng tôi thực sự muốn dành cho khía cạnh này tầm quan trọng đặc biệt trong công việc của Dòng chúng tôi. Chúng tôi muốn cố gắng truyền kinh nghiệm này cho càng nhiều người nhất có thể. Tôi quen biết hàng chục giáo dân là các chuyên gia thực thụ trong các Bài tập Linh thao, các người có thể tháp tùng người khác và cuộc sống của họ đã được biến đổi theo cách cảm tạ Chúa. Các Bài tập Linh thao không có rào cản xã hội nào: chẳng hạn không có rào cản Mỹ Latinh, tôi luyện Linh thao trong đời sống hàng ngày là ơn của Chúa.
Làm thế nào để ơn gọi đi tu Dòng Tên được tiến triển và quá trình đào tạo để vào Dòng Tên?
Vấn đề không phải là số lượng, mà là chất lượng của con người. Nó tùy thuộc vào nơi chúng ta đang ở. Số lượng đang giảm ở các quốc gia chúng tôi thường có truyền thống có nhiều như ở Âu châu, Bắc Mỹ. Tuy nhiên, chất lượng rất cao, tôi có thể đảm bảo dù chúng tôi có ít người hơn trước. Chúng tôi có một số lượng lớn các ứng viên ở châu Phi và một phần của châu Á và chúng tôi nỗ lực rất nhiều để giữ việc đào tạo ở tầm cao của những gì chúng tôi luôn mong ước cho một tu sĩ Dòng Tên. Đó là một tiến trình đào tạo lâu dài, phức tạp và đòi hỏi và vẫn không thay đổi.
Thánh I-Nhã không nghĩ đến thành lập một Dòng nữ…
Dòng vẫn như cũ, nhưng linh đạo chiếu sáng nhiều thực tại tôn giáo khác. Ngày nay, trong các trường học, trong các trung tâm linh đạo và đào tạo, trong các trung tâm xã hội của chúng tôi, một số lượng lớn phụ nữ tham gia ở cấp lãnh đạo, là người truyền cảm hứng cho một số sinh hoạt, họ chia sẻ đường hướng linh đạo và sứ vụ của chúng tôi. Không có phụ nữ Dòng Tên, nhưng chúng tôi cùng nhau làm việc trong cùng sứ vụ”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
vaticannews.va, Antonella Palermo, Vatican, 2020-07-30
